Mooi zomerweer? Eerder een crisis
Mooi zomerweer? Eerder een crisis, vindt weervrouw Margot Ribberink: ‘We moeten ons nú voorbereiden op volgende hittestress’
NIJMEGEN - Mooi zomerweer? Margot Ribberink denkt er tegenwoordig goed over na voordat ze dit cliché in haar weerpraatjes gebruikt. ,,Wat we een mooie zonnige dag noemen, levert in feite veel schade op voor de natuur, de gezondheid en de economie”, zegt de Nijmeegse meteoroloog. ,,Als zelfs het nationale hitteplan uit de kast wordt gehaald, is er sprake van een crisis.”
Dit is een artikel van Maarten Reith in De Gelderlander van 03-09-22
Foto's en tekst © De Gelderlander
De hittegolf is inmiddels voorbij, de stad koelt weer langzaam af. Voor weervrouw Margot Ribberink een moment van reflectie op de afgelopen zomer. Die terugblik gaat gepaard met haar oproep dat we ons nú moeten voorbereiden op de volgende periode waarin we geplaagd worden door hittestress. Want dat die er aan komt, ergens in de komende zomers, staat voor haar vast.
Hoe lang het geleden is dat er in Nijmegen een serieuze regenbui is gevallen, zo'n langdurige plensbui waarvan de regentonnen overstromen? Ribberink moet het antwoord schuldig blijven. De kletsnatte donderdag van de Vierdaagse zou zomaar de laatste keer geweest kunnen zijn. 21 juli was dat, bijna zes weken geleden.
Die droogte is echt heel eng, maar we moeten er helaas aan wennen dat het gewoon wordt
Op sommige plaatsen heeft het soms wél veel geregend, maar die buien dreven om Nijmegen heen. ,,Het is tegenwoordig alles of niets. Die droogte is echt heel eng, maar we moeten er helaas aan wennen dat het gewoon wordt. Net als de hitte”, zegt de weervrouw.
Smeltrivier
Sommige gletsjers in de Alpen zijn geslonken of verdwenen. ,,Vakantievierders kwamen deze zomer geschokt terug omdat ze zagen hoeveel er in een paar jaar tijd gesmolten was. Voor de hele Rijn heeft dat grote gevolgen: dat was een smeltrivier maar wordt nu een regenrivier. Dat betekent dat je grillige waterstanden krijgt, en dat gaat nog een paar maanden zo blijven. We hebben eerst veel sneeuw en ijs nodig voordat dat verandert.”
Weervrouw Margot Ribberink © Gerard Burgers
Dat we te maken hebben met klimaatverandering, daarvan zijn de meeste mensen inmiddels wel doordrongen. Maar Ribberink zit er dagelijks middenin, en dat stemt haar allerminst vrolijk. ,,Het grijpt me aan en daar word je depressief van. Het is moeilijk om er permanent mee bezig te zijn maar het is ook mijn werk”, zegt ze.
,,Ik word er wel meer activistisch van, heb laatst meegewerkt aan een campagne van Milieudefensie. Op hun verzoek heb ik het ‘Weerbericht van de Toekomst’ ingesproken, als waarschuwing welke kant het de komende decennia opgaat. Dat spotje is twee maanden geleden opgenomen, maar in augustus leek het al bijna realiteit. Dat is best beangstigend.”
Verschil tussen stad en platteland
Ze heeft de toon van haar weerberichten aangepast en ziet ook een verandering bij het KNMI. ,,Dat maakte voor het eerst onderscheid tussen de nachttemperaturen voor het land en de stad”, zegt Ribberink. Daarmee maakte het KNMI duidelijk dat de warmte in een stenige omgeving veel langer blijft hangen dan in een groen gebied: de nachten in de stad koelen veel minder af. ,,Als het 's nachts niet afkoelt tot onder 21 graden, krijgen meer mensen problemen met hun gezondheid en nachtrust. Dat zie ik 's zomers nu vaker gebeuren dan enkele jaren geleden.”
De Rijn was een smeltrivier maar wordt nu een regenrivier. Dat betekent dat je grillige waterstanden krijgt
Ze merkt dat het weer van de afgelopen zomer echt iets met mensen heeft gedaan: het gevoel van urgentie neemt toe. En daarmee komt Ribberink bij het onderwerp waar ze het liever over heeft: wat kun je zelf doen?
Ze wijst op de activiteiten van Operatie Steenbreek, om bewoners in Nijmegen te stimuleren hun betegelde tuinen te vervangen door groen. ,,Daarmee doe je echt iets voor jezelf, voor je gezondheid, voor de biodiversiteit. Ik word daar enthousiast van en krijg er energie van. Zulke acties houden mij op de been”, zegt ze.
Lagere temperatuur dankzij groen
Volgens de weervrouw heeft Steenbreek veel impact. Dat blijkt ook uit temperatuurmetingen die Steenbreek onlangs in de Nijmeegse binnenstad deed tijdens de hittegolf. Een stenen gevel in volle zon bleek al snel 10 graden warmer dan een zonnige gevel die begroeid was met klimop. ,,Het heeft een sneeuwbaleffect: het begint met één geveltuintje, anderen volgen en daarna gaan ze gezamenlijke moestuinen in de buurt aanleggen.”
Groen begroeide gevels in de Benedenstad in Nijmegen helpen om hittestress tegen te gaan. Als de zon erop staat, warmen stenen veel meer op dan planten en struiken. © Paul Rapp
Hoe je dat aanpakt, samen met buurtgenoten? Daarover is 13 september een bijeenkomst in De Bastei. Ribberink onderzoekt dan samen met bewoners de versteende hotspots en koele plekken in de binnenstad. ,,We bekijken wat de probleemplekken zijn en maken een lijst met actiepunten. In het najaar en de winter volgt de uitvoering, als voorbereiding op de volgende periode van hitte en droogte. Deze aanpak heb ik al in meerdere wijken gedaan en overal was het een succes.”
Hittestress-bijeenkomst, De Bastei, 13 september, 19.00 uur. Deelnemers kunnen vooraf foto's van hete plekken mailen naar netwerk.steenbreek@debastei.nl. Zaterdag 24 september kunnen bewoners van de binnenstad geveltuintjes aanleggen. NL Bloeit en Operatie Steenbreek zorgen dan voor aarde, plantjes, klimwerk, begeleiding, lunch en afvoer van de tegels.
Struiken en 'geveltuintjes' in de Benedenstad in Nijmegen helpen om hittestress tegen te gaan. Als de zon erop staat, warmen stenen veel meer op dan planten en struiken. © Paul Rapp