Er is iets nieuws onder 't kanon

Een van de twee kanonnen van De Bastei is helemaal bij de tijd gebracht. Dit replica-schiettuig heeft nu een gloednieuw zestiende-eeuws affuit.

In 1995 schonk de Nijmeegsche IJzergieterij twee nagemaakte kanonnen aan museum De Stratemakerstoren, gemodelleerd naar zestiende-eeuwse exemplaren. Ze kregen ieder een houten affuit (onderstel) dat niet heel erg historisch verantwoord was. Het lag dan ook voor de hand om voor onze nieuwe tentoonstelling 'De Kunst van het Verdedigen' tenminste één van die kanonnen meer bij de tijd te brengen.

Het ontwerp is gebaseerd op een affuit van de Mary Rose. Dit oorlogsschip, in 1512 gebouwd in opdracht van koning Hendrik VIII (je weet wel, die van die zes echtgenotes), was voor zijn tijd erg vernieuwend. Er zijn veel spullen uit de zestiende eeuw teruggevonden in het wrak, waaronder een van de weinige houten affuiten voor een ijzeren achterlader uit die tijd.

Meubelmaker Wim Kraaij maakte het affuit uit eikenhout. Het heeft twee wielen. Daar is voor gekozen omdat we aannemen dat onze bastei een beperkt aantal kanonnen had, die ze dus van het ene schietgat naar het andere moesten kunnen rijden. Met een ingenieuze constructie, een verstelbare ijzeren balk, kan de elevatie worden ingesteld: de hellinghoek die uitmaakt hoe ver het geschut kon schieten. Heel ver was dat niet, hooguit 300 of 400 meter, en de trefkans was klein. Waarschijnlijk schoot men liever met schroot dan met kogels, dat werkte namelijk als een schot hagel. En dan zijn er nog twee kettingen aan de zijkanten die de terugslag opvangen en waarmee je het kanon meer naar de ene of naar de andere kant kunt richten.

Wil je weten hoe dat er in het echt uitziet? Heb dan even geduld tot we weer open mogen. En om echt de fijne kneepjes van het kanonniersvak te leren, moet je geduld hebben tot na 12 december. Dan gaat de nieuwe tentoonstelling van start. Onderdeel is een kanonnenspel waarbij je leert hoe je een zestiende-eeuwse achterlader moet laden en afschieten. Wees gewaarschuwd: als er iets fout gaat, ontploft het kanon waar je bij staat! Virtueel, natuurlijk.