Ria van Pelt & Hans Tierates

Na jarenlange voorbereidingen en hard werken opende De Bastei, centrum voor natuur en cultuurhistorie, op 19 mei 2018 de deuren aan de Waalkade in Nijmegen. Bij de realisatie van De Bastei zijn zeer veel mensen betrokken. Personen die elk hun eigen expertise en vaardigheden inbrengen. Maak kennis met deze mensen én De Bastei in onze interviewserie 'De Bastei in Beeld'. Deze keer spraken we met Ria van Pelt en Hans Tierates, beiden werkzaam bij IVN Rijk van Nijmegen.

Nijmegen is de eerste Nederlandse stad die de eretitel 'Groene Hoofdstad van Europa' mag dragen. In het weekend van 19 januari werd dit gevierd met het festival 'Wondertuin'. Daar stonden de stands van De Bastei en IVN gebroederlijk naast elkaar en dat was geen toeval, want in het gebouw van De Bastei zijn zij inmiddels huisgenoten. Ria van Pelt is voorzitter van IVN Rijk van Nijmegen en Hans Tierates coördinator van de werkgroep Communicatie. Met hen praat ik over de samenwerking. Het is natuurlijk goed als alle 'groene' organisaties met elkaar samenwerken, vinden zij, en De Bastei is daarvoor een ideale plek. Samen kijken zij terug op de geschiedenis en blikken zij vooruit op de toekomst.

Foto: Rob Alving
Foto: Rob Alving

IVN staat voor: Instituut voor Natuurbeschermingseducatie en duurzamheid. Het kwam voort uit de 'Bond tegen verontreiniging van Natuur en Stad', waarbij 'natuurwachters' ongewenst gedrag corrigeerden. Dat is al lang niet meer zo. IVN bestaat nu 58 jaar, IVN Rijk van Nijmegen 45 jaar. De organisatie bestaat uitsluitend uit vrijwilligers. Die moeten uiteraard een groot hart voor de natuur hebben of minstens een hobby op dit gebied. Er zijn ruim 400 leden, waarvan er 120 echt actief zijn. Van de actieve leden ligt de gemiddelde leeftijd vrij hoog, maar dat is niet zo verwonderlijk, vinden Ria en Hans: "Mensen zijn op een leeftijd tussen vijfentwintig en veertig jaar vaak druk met hun gezin en carrière. Boven de zestig krijgen ze meer vrije tijd. Maar we proberen wel zoveel mogelijk jongeren te interesseren met speciaal op hen gerichte activiteiten."

Samenwerking met De Bastei

"De samenwerking met De Bastei - toen nog Natuurmuseum Nijmegen - dateert al van lang geleden. Rond 2005 kwam er vanuit de gemeente het idee om een groot bezoekerscentrum voor de natuur aan de Waal te realiseren. Er werd gedacht aan een gebouw onder de Waalbrug. Zowel het Natuurmuseum als IVN waren bij dit initiatief betrokken, maar in het kader van Ruimte voor de rivieren bleek deze locatie uiteindelijk niet geschikt en ging het niet door."

"Maar daarvoor was er al een samenwerking met het Milieu Educatie Centrum (MEC). Dat ontwikkelde milieueducatieprojecten op scholen in basis- en voortgezet onderwijs, maar ging in 2015 failliet. Het Natuurmuseum heeft toen de rol van het MEC deels overgenomen en omdat wij nog steeds de werkzaamheden voor de scholen uitvoeren, zijn we zo ook bij De Bastei betrokken."

We hebben sinds 2012 meegedacht en -gepraat over de opzet van De Bastei. In het begin lag het accent heel duidelijk op de natuur, maar vanuit de Stratemakerstoren en door de archeologische vondsten kwam ook steeds meer de cultuurhistorie in beeld. Wij vinden de combinatie natuur-cultuur eigenlijk helemaal niet zo gek, al was het maar omdat in Nederland de natuur per definitie ook cultuur is.

Buiten Polen kennen we in Europa geen echte, 'wilde', natuur meer. We hebben het landschap overal in cultuur gebracht en natuurbescherming heeft ook een culturele waarde."

De Bastei in Beeld: Ria van Pelt & Hans Tirates
Foto: Rob Alving

De Bastei en IVN richten zich elk vanuit hun eigen focus grotendeels op dezelfde zaken. Samenwerking zal dit alleen maar versterken. Op het gebied van jeugdeducatie is er nu al sprake van een volledige samenwerking. We zijn in De Bastei op woensdagmiddag actief en onze mensen worden ingezet bij buitenactiviteiten in de Stadswaard.

IVN is voor het Rijk van Nijmegen een zelfstandige vereniging. Er zijn allerlei werkvormen die we aanbieden voor allerlei doelgroepen: cursussen, wandelingen, lezingen, evenementen (zoals de Boomplantdag).  De activiteiten zijn opgedeeld in werkgroepen die het hele jaar door actief zijn ten behoeve van de deelnemers. Er zijn heel wat mensen nodig om alles uit te voeren. We hebben werkgroepen op het gebied van communicatie, excursies, foto en film, jeugdeducatie, natuurpaden en praktisch natuurbeheer."

Sauna's en windmolens

"Daarnaast houdt de werkgroep 'Groen en ruimte' zich bezig met gemeentelijk en provinciaal natuurbeleid. We nemen deel aan overleg met ambtelijke instanties en volgen het beleid op de voet. Zo heeft de werkgroep bezwaar gemaakt tegen de plannen om in de Berendonck een groot saunacomplex te vestigen. In dit geval hebben we zelfs samen met andere partijen een procedure aangespannen, maar deze helaas niet gewonnen. De Berendonck is namelijk meer een recreatiegebied dan een natuurgebied, en dat biedt de exploitant mogelijkheden tot uitbreiding. In zo'n geval kunnen we niet veel meer doen dan in de gaten houden of er dieren of planten van de Rode Lijst voorkomen en of die voldoende beschermd worden.

We hebben wel meer succes gehad toen de Duitse gemeente Kranenburg windmolens wilde plaatsen in het Reichswald. Dit zou de natuur van de stuwwal geweld aandoen. Uiteindelijk heeft de provincie in Kreis Kleef bepaald dat er te veel weerstand was en de zaak afgeblazen. We proberen in zo'n situatie vooral invloed te krijgen door te lobbyen en dan geldt: samen sta je sterk. We werkten intensief samen met de Gelderse  Natuur- en Milieufederatie en Sovon Vogelonderzoek. Het mooiste is natuurlijk als je vooraf een rol kunt spelen in het bepalen van het beleid door overleg met politici en beleidsambtenaren."

De Bastei in Beeld: Ria van Pelt & Hans Tirates
Foto: Rob Alving

"Eens per vijf jaar starten we met een nieuwe opleiding voor natuurgidsen en dat moet goed gebeuren. De opleiding wordt dan ook landelijk geborgd: er wordt getoetst of de opleiding voldoende niveau heeft, didactisch en inhoudelijk. Die natuurgidsen verzorgen voor de werkgroep Cursussen bijeenkomsten voor iedereen die geïnteresseerd is in natuur en milieu. Die kunnen gaan over paddenstoelen, bomen, insecten of vogels, afhankelijk van het enthousiasme van deze of gene om zo'n cursus te geven. Straks willen we zoveel mogelijk gebruikmaken van de mogelijkheden van De Bastei en ook aanschuiven bij de Bastei Academie. Het is belangrijk dat mensen die kennis willen opdoen zich niet hoeven af te vragen: waar kan ik terecht? De Bastei Academie zou een centraal punt voor activiteiten kunnen worden. Er zijn zoveel organisaties dat het gevaar bestaat dat we dingen dubbel doen."

Centrum voor activiteiten

"De Bastei is meer dan een museum, vooral ook een centrum voor activiteiten. Daar passen wij prima in. Doordat in De Bastei allerlei activiteiten worden gebundeld, worden die ook krachtiger. De Bastei trekt publiek dat wij normaal niet bereiken. Door samen te werken kunnen we allerlei zaken beter op elkaar afstemmen en wordt ons aanbod ook veel leuker. We kunnen nu bijvoorbeeld een bezoek aan De Bastei combineren met een excursie, een interessante expeditie of een boottocht. Wij denken dat we zonder verlies van de eigen identiteit prima kunnen samenwerken."

Tekst: Jos Schoots
Interview: 1 maart 2018