De stamboom van onze wolf

Het zou de naam kunnen zijn van een oud adellijk geslacht, ‘De Wolf van Zevenaar’. Maar het gaat hier niet over de afstamming van een of andere graaf of baron. De wolf van Zevenaar is de nobele wolf van Museum De Bastei die bij Zevenaar aan zijn einde kwam na een aanrijding. Als stamboomonderzoeker bracht museummedewerker Jan-Willem Koolen de familiebanden in kaart van 'onze' wolf GW2937m. 

De ‘naam’ GW2937m is het registratienummer van zijn DNA-profiel. Het DNA-profiel van een wolf wordt vastgesteld aan de hand van monsters die worden afgenomen van prooiresten of gevonden drollen. GW staat voor Genetic Wolf en het geslacht wordt aangeduid met m (male) of f (female). Het DNA van onze wolf wordt voor het eerst vastgesteld in juli 2022. Hij blijkt een zoon te zijn van GW979m en GW1479f. Dit wolvenpaar heeft in Vlaanderen de namen August en Noëlla gekregen. In april 2022 werpen zij een groot nest met tien welpen, waarvan onze GW2937m er een is.

August en Noëlla

In augustus 2018 arriveert August in Belgisch Limburg. August komt uit de Centraal-Europese populatie, mogelijk uit West-Polen. Zijn ouderlijke roedel is niet bekend. DNA-sporen tonen aan dat hij via Nedersaksen, Friesland, Flevoland en de Betuwe is doorgereisd naar België.

Daar ontmoet August de wolvin Naya (GW680f), de ‘eerste Belgische wolf’, in haar territorium bij Hechtel-Eksel. De ontmoeting blijkt vruchtbaar. In het voorjaar van 2019 wordt Naya hoog drachtig door een cameraval vastgelegd. Dat zijn de laatste beelden van Naya. In de zomer constateert men een verandering in het gedrag van August, van zorgende wolf naar ‘single’. Rond die tijd worden enkele stropers betrapt in een verboden zone. Er wordt al snel vermoed dat Naya niet meer leeft.

Na het verdwijnen van Naya blijft August in haar leefgebied. Lang hoeft hij niet te wachten op een nieuwe partner. Een dag na Kerstmis bereikt de zwervende wolvin GW1479f het leefgebied. Zij wordt toepasselijk Noëlla genaamd. Noëlla is een nakomeling van GW162f en GW330m die op de Gohrischheide, 50 km ten noordwesten van Dresden, hun territorium hebben. Haar DNA is in november in Bockhorn (noord-west-Duitsland) aangetroffen en een maand later in Boekel (Noord-Brabant). In de dagen voor Kerst zwerft zij nog in de Antwerpse Kempen. Als het nieuwe jaar aanbreekt vormen August en Noëlla een paartje.

Naar aanleiding van de gebeurtenissen van 2019 wordt het toezicht in het territorium van de wolven aangescherpt. Nabij Hechtel-Eksel hebben zij een leefgebied van 40000 hectare, dat onder meer het nationaal park Bosland en de militaire domeinen bij Leopoldsburg omvat.

In april 2020 werpen August en Noëlla hun eerste nest en zijn daarmee de stamouders van de roedel Hechtel-Eksel. Er zullen nog drie nesten volgen.

GW2937m en zijn grote broer trekken samen op

Onze wolf GW2937m wordt geboren in april 2022 in een groot nest van tien welpen. In de zomer wordt de roedel meermaals vastgelegd door een  cameraval. De beelden tonen welpen, ouders en twee jaarlingen. Een jaar eerder hebben de ouders August en Noëlla een nest van zes welpen, alle reu. Vier van hen zijn gaan zwerven voor ze een jaar oud zijn. De twee nablijvers helpen als jaarling hun ouders met het grootbrengen van het nieuwe nest.

Het DNA van GW2937m is op 23 juli 2022 voor het eerst vastgelegd aan de hand van uitwerpselen in het leefgebied van zijn ouders. Enkele maanden later vermeldt een lijst van schadegevallen in Vlaanderen dat het DNA van onze wolf is aangetroffen op drie gedode schapen in Peer op 13 november en op twee gedode schapen in Oudsbergen op 16 december. Opmerkelijk is dat in beide gevallen ook het DNA is aangetroffen van GW2807m, een van de nablijvers uit het nest van 2021, dus een oudere broer van GW2937m. Kennelijk trekken grote broer en broertje er vaker samen op uit om een schaapje te verschalken.

De wijde wereld in

Grote broer GW2807m verlaat eind 2022 zijn geboortegebied. Een lange zwerftocht voert hem door Nederlands Limburg, Gelderland en Noordrijn-Westfalen. In de zomer van 2023 bevindt hij zich in Nedersaksen nabij het Holtorfer Moor.

Onze wolf GW2937m is minder fortuinlijk. Eind 2022 of begin 2023 trekt ook hij de wijde wereld in. Zijn grote broer achterna? Hij laat echter weinig sporen achter. Hij is 120 km van zijn geboortegrond als zijn DNA in Noordrijn-Westfalen wordt aangetroffen. Op 12 april verwondt hij een schaap en doodt hij het lam Mausi in Griethausen (Kleve). Maar in de vroege ochtend van de volgende dag eindigt het leven van GW2937m na een aanrijding op de A12 tussen Zevenaar en Duiven. Hij is dan net een jaar oud.

Emma en de welpen van ‘22

Van het grote nest van 2022 komen zeven welpen in België, Nederland en Duitsland om in het verkeer voor ze goed en wel een jaar oud zijn. Ook onze wolf GW2937m treft dit lot. Van de broers GW3063m en GW2935m wordt in 2023 nog DNA vastgesteld in het ouderlijk territorium voor ze uit beeld verdwijnen. Hun bestemming is onbekend.

Op grond van DNA-sporen wordt aanvankelijk gedacht dat er negen welpen zijn geboren in 2022. Dat is tevens het grootste aantal welpen dat tegelijk is vastgelegd op camera. Onderzoekers vinden pas in het najaar DNA van een tiende welp, GW3449f.

Deze tiende welp GW3449f verlaat de roedel aan het einde van de winter en verblijft vanaf maart 2023 langdurig in de regio Noorderkempen (provincie Antwerpen). Later dat jaar is duidelijk dat ze zich daar gevestigd heeft. Voortaan wordt ze Emma genoemd. Ondanks bezoek van zwervende wolven in haar territorium, heeft Emma zich in 2024 nog niet gebonden aan een partner.

Noëlla zet de roedel voort

August en Noëlla werpen vier opeenvolgende jaren een nest en zijn vrij succesvol als ouders. Ze weten vrijwel al hun welpen door de kwetsbare eerste acht maanden te helpen. Hoewel het verkeer onder zwervende jaarlingen veel slachtoffers eist, weten enkele nakomelingen van de Hechtel-Eksel roedel andere leefgebieden te bereiken. Ze vinden hun weg naar o.a. de Kempen, de Veluwe en Duitsland.

Helaas hebben we afscheid moeten nemen van August. Op 26 juli 2023 verongelukt GW979m bij het oversteken van de N76 te Oudsbergen. Die zomer wordt nog op camera vastgelegd hoe Noëlla met zeven welpen op woelmuizen jaagt.

In 2024 krijgt Noëlla gezelschap van Maurice (GW2398m), een weduwnaar die na de dood van zijn partner GW960f zijn territorium op de Midden-Veluwe heeft verlaten. In dat jaar krijgen ze nog geen jongen, maar in 2025 zullen Noëlla en Maurice weer voor nageslacht zorgen in Hechtel-Eksel.

Klik hier voor een volledig overzicht van de voorouders en de broers en zussen van GW2937m.

Tekst: Jan-Willem Koolen | Foto's: Mariëlle van Uitert & Jan-Willem Koolen

_{Dit artikel is gebaseerd op online publicaties van o.a. Bij12, INBO, DBBW, de Vlaamse overheid, Bundesland Sachsen, Stadt Aachen en de krant Rheinische Post.}