Basteicafé: Dieren in ons midden
Met een drietal lezingen is het Basteicafé op donderdag 9 juni gewijd aan de plaats van dieren in het Antropoceen. We zitten midden in een nieuwe massa-extinctie. Daarvan is sprake wanneer de aarde meer dan driekwart van haar soorten verliest. De laatste keer was 65 miljoen jaar geleden, toen de dinosauriërs van de aardbodem verdwenen. Traditionele maatregelen lijken niet meer te volstaan, vandaar de opkomst van debat tussen natuurbeschermers en dierenactivisten.
Naar aanleiding van het nieuw verschenen boek 'Dieren in ons midden', gaan we hier dieper op in. Met een inleiding van auteur Jozef Keulartz (oud-hoogleraar natuurfilosofie) en lezingen van Frans Vera (pionier van de Oostvaardersplassen) over natuurontwikkeling en rewilding en Thijs de Zeeuw (landschapsarchitect) over dierverblijven en dierentuinen van de toekomst.
De presentatie is in handen van Eric Brouwer. De sfeervolle muzikale omlijsting door Jan-Willem Koolen en Maarten van de Ven en de catering van DROOM! de Bastei maken deze avond compleet.
Lezingen
Dieren in ons midden
door Jozef Keulartz, oud-hoogleraar milieufilosofie
Hoe gaan we om met natuurbeheer nu traditionele maatregelen, zoals de bescherming van natuurgebieden en het aanleggen van verbindingen daartussen, niet langer lijken te volstaan om bedreigde soorten te redden. Vandaar de opkomst van nieuwe, intensievere vormen van natuurbeheer. Een van deze nieuwe vormen betreft de zogenaamde One Plan-aanpak. Die bepleit de interactieve uitwisseling van dieren tussen populaties in het wild en populaties in gevangenschap ten behoeve van wederzijdse versterking. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de dierentuin.
Een andere nieuwe vorm van natuurbeheer betreft wat voorheen 'natuurontwikkeling' en tegenwoordig rewilding genoemd wordt. Deze is erop gericht om ecologische en evolutionaire processen te herstellen met behulp van bestaande sleutelsoorten of ecologische vervangers van uitgestorven sleutelsoorten.
Van dieren in de natuur tot de natuur in dieren
door Frans Vera, een van de pioniers van natuurontwikkeling; hij speelde een hoofdrol in de totstandkoming en ontwikkeling van het natuurgebied de Oostvaardersplassen.
Om de massa-extinctie te stoppen moet in de eerste plaats meer ruimte voor natuurlijke processen worden gecreëerd door een groter deel van het aardoppervlak voor natuur te reserveren. Bij het weer op gang brengen van natuurlijke processen is een belangrijke rol weggelegd voor de zogenaamde sluitsteen- of sleutelsoorten, waaronder planteneters als rund, paard, edelhert, wisent en eland.
Het probleem dat zich bij de restauratie en herintroductie van deze sleutelsoorten voordoet, is dat met hun verdwijning uit de natuur ook de natuur uit de dieren zelf lijkt te zijn verdwenen. Doordat zij in het wild zijn uitgestorven, zijn wij het zicht kwijtgeraakt op de manier waarop deze dieren zich onder natuurlijke omstandigheden in de natuur wisten te handhaven. Die onwetendheid leidt tot veel discussie over het welzijn van de weer in het wild levende dieren, in het bijzonder de paarden en runderen, die we nog alleen als huisdier kennen.
De dierentuin van de toekomst
door Thijs de Zeeuw, landschapsarchitect. Hij ontwerpt dierverblijven en doet onderzoek naar de dierentuin van de toekomst.
Dieren verdwijnen langzaam uit onze dagelijkse omgeving en dat is problematisch. John Berger schreef in zijn gedicht 'They are the last': Now that they have gone / it is their endurance that we miss. De dierentuin is een van de laatste plekken in de huidige samenleving waar mensen dieren kunnen ontmoeten. Een groot en breed publiek komt er om naar uiteenlopende, exotische dieren te kijken. In de Verenigde Staten trekken dierentuinen meer bezoekers dan alle sportwedstrijden bij elkaar.
Juist daar waar dieren zichtbaar zijn, staat onze relatie met hen ook vaak ter discussie. De klassieke definitie van natuur staat onder druk: bestaat de tegenstelling van 'wild' en 'gedomesticeerd' nog wel? Net als de grote grazers in de rewildingprojecten zijn dierentuindieren wild noch tam, zij bevinden zich ergens daartussenin. Wat betekent dat voor onze relatie met deze dieren? En hoe gaan wij om met onze verantwoordelijkheid voor hun voortbestaan?
De Bastei
Lange Baan 4
6511 XJ NIJMEGEN
Nederland